ตะใคร้ (lemongrass) เป็นพืชล้มลุกในวงศ์หญ้าที่เติบโตง่ายและปลูกได้ในหลายสภาพอากาศ มีกลิ่นหอมเย็นที่ทำให้นึกถึงมะกรูด ตะใคร้มีต้นกำเนิดที่หลากหลายทั่วทั้งโลก แต่มีการพบในพื้นที่ต่อไปนี้
เอเชียตะวันออก : ตะใคร้เป็นพืชท้องถิ่นในภูมิภาคนี้ ทั้งในประเทศไทย , อินเดีย และเวียดนาม มีการใช้ตะใคร้อย่างกว้างขวางในอาหารไทย
แอฟริกา : มีการปลูกตะใคร้และใช้ในอาหารท้องถิ่นในหลายประเทศในทวีปแอฟริกา เช่น นิจีเรีย , กรีนแลนด์ และเคนยา
ออสเตรเลีย : ตะใคร้ได้รับความนิยมในการใช้ในอาหารและเครื่องดื่ม มีการปลูกในหลายพื้นที่ของออสเตรเลีย
อเมริกาใต้ : ในบาฮามาส ตะใคร้เป็นส่วนหนึ่งของอาหารท้องถิ่น
ประโยชน์ และสรรพคุณของตะไคร้ที่ควรรู้ :
นอกจากจะนำมาใช้ปรุงอาหารแล้ว ตะใคร้ยังมีคุณสมบัติทางการเป็นพืชสมุนไพรที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพมากมาย ดังนี้ :
ประโยชน์ของตะไคร้ :
ส่วนของเหง้าและลำต้นแก่ ใช้เป็นส่วนประกอบของอาหารที่สำคัญหลายชนิดเช่น ต้มยำ และอาหารไทยหลายชนิด ให้กลิ่นหอม มีสรรพคุณทางยาเช่น บำรุงธาตุ แก้โรคทางเดินปัสสาวะ ขับลมในลำไส้ทำให้เจริญอาหาร แก้โรคหืด แก้อหิวาตกโรค บำรุงสมอง ช่วยให้สมาธิดี ต้มกับน้ำใช้ดื่มแก้อาเจียน ใช้ต้นสดโขลกคั้นเอาน้ำดื่มแก้อาการเมาในกรณีผู้ที่เมามาก ๆ ช่วยให้สร่างเร็ว ส่วนหัวสามารถใช้แก้โรคเกลื้อน ท้องอืดท้องเฟ้อ โรคนิ่ว มากไปกว่านั้นยังสามารถทำเป็นยาช่วยนอนหลับ ช่วยลดความดันสูง น้ำมันตะไคร้หอมใช้ทากันยุงได้ ถ้าปลูกใกล้ผักอื่น ๆ จะช่วยกันแมลงได้และยังให้กลิ่นหอม ที่ดับกลิ่นบางชนิดใช้ตะไคร้เป็นส่วนผสมเพราะมีกลิ่นที่หอม และที่กำจัดยุงบางชนิดก็ใช้ตะไคร้เป็นส่วนผสมด้วยเนื่องจากมีกลิ่นที่แรงจึงช่วยทำให้ไล่ยุงได้ นอกจากนี้ตะไคร้ยังแก้กลิ่นคาวหรือดับกลิ่นคาวของปลา และเนื้อสัตว์ได้ดีมาก ๆ
สรรพคุณของตะไคร้ :
- ทั้งต้น ใช้เป็นยารักษาโรคหืด แก้ปวดท้อง ขับปัสสาวะและแก้อหิวาตกโรค หรือทำเป็นยาทานวดก็ได้ และยังใช้รวมกับสมุนไพรชนิดอื่นรักษาโรคได้ เช่น บำรุงธาตุ เจริญอาหาร และขับเหงื่อ และมีกลิ่นฉุนสามารถไล่แมลงได้ ใช้เป็นยาแก้ขับลม แก้เบื่ออาหาร แก้ผมแตก แก้โรคทางเดินปัสสาวะ นิ่ว เป็นยาบำรุงไฟธาตุให้เจริญ แต่ถ้าเอาผสมกับสมุนไพรชนิดอื่น จะแก้โรคหนองใน และนอกจากนี้ยังใช้ดับกลิ่นคาวได้ด้วย
- หัว เป็นยารักษาเกลื้อน แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ แก้ปัสสาวะพิการ แก้นิ่ว บำรุงไฟธาตุ แก้อาการขัดเบา ถ้าใช้รวมกับสมุนไพรชนิดอื่น จะเป็นยาแก้อาเจียน แก้ทราง ยานอนหลับลดความดันสูง แก้ลมอัมพาต แก้กษัยเส้น และแก้ลมใบ ใบสด ๆ จะช่วยลดความดันโลหิตสูง แก้ไข้
- ราก ใช้เป็นยาแก้ไข้เหนือ ปวดท้องและท้องเสีย
ข้อควรระวังที่ควรทราบในการรับประทานหรือใช้ผลิตภัณฑ์จากตะใคร้
ถึงแม้ตะใคร้มีประโยชน์ต่อสุขภาพมากมาย แต่ก็มีข้อควรระวังบางประการที่ควรทราบในการรับประทานหรือใช้ผลิตภัณฑ์จากตะใคร้ เช่น
ผู้ที่ควรระมัดระวังในการรับประทานตะไคร้ ได้แก่ ผู้หญิงตั้งครรภ์โดยเฉพาะในคนที่ตั้งครรภ์อ่อนๆ และท้องแก่ใกล้คลอดเพราะตะไคร้มีฤทธิ์ทำให้กล้ามเนื้อเรียบบีบตัว และมีผลต่อระบบไหลเวียนเลือด เนื่องจากจะทำให้กล้ามเนื้อมดลูกบีบตัวอย่างรุนแรงจนเสี่ยงต่อการแท้งได้ในที่สุด ในกรณีนี้รวมไปถึงน้ำมันหอมระเหยจากตะไคร้ก็ไม่ควรใช้เช่นกัน
หญิงให้นมบุตรไม่ควรรับประทาน ความจริงแล้วแม้จะยังไม่มีการวิจัยที่แน่ชัดว่าการรับประทานตะไคร้ในหญิงที่ให้นมบุตรจะก่อให้เกิดผลเสียใด ๆ หรือไม่ ดังนั้น แพทย์ส่วนใหญ่จึงแนะนำให้หลีกเลี่ยงการรับประทานตะไคร้ในระหว่างที่กำลังให้นมบุตร ทั้งนี้ก็เพื่อป้องกันอันตรายที่อาจจะเกิดขึ้นกับตัวคุณแม่เองและทารกที่จะได้รับสารอาหารต่าง ๆ ผ่านทางน้ำนมแม่ด้วย
อันตรายกับผู้ป่วยเป็นโรคบางชนิด เช่น ควรระวังในผู้ป่วยที่เป็นต้อหิน (glaucoma) เพราะจะทำให้ความดันในลูกตาเพิ่มขึ้น ในผู้ที่ป่วยด้วยโรคประจำตัวบางชนิดก็อาจเป็นอันตรายจากการรับประทานตะไคร้ได้เช่นกัน ดังนั้น คนที่มีโรคประจำตัวหรือกำลังป่วย ควรปรึกษาแพทย์ให้ดีก่อนว่าสามารถรับประทานตะไคร้ได้หรือไม่ จะได้ไม่เกิดอันตรายจากการรับประทานตะไคร้โดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์
